Woudagemaal, Lemmer

Stoomgemaal, de kracht van stoom en water

Het grootste stoomgemaal ter wereld maakt indruk. In de enorme machinehal staan vier stoommachines met daaraan gekoppeld vier machtige vliegwielen, die nog steeds operationeel zijn. De stoommachines en vliegwielen drijven acht ronde centrifugaalpompen (ook wel Jaffapompen genoemd) aan die per dag ongeveer 6 miljoen m³ water verplaatsen.

Strijd tegen het water

Het gemaal wordt nog steeds ingezet om het waterpeil in de Friese wateren te verlagen. Om de ketels te vullen met water, de zware stookolie voor te verwarmen en de acht pompen één voor één op te starten, is een ploeg van minimaal elf mensen nodig. Na zes uur opstarten en opwarmen draait de bijna 100 jaar oude machine op volle toeren. En dat is een fantastisch gezicht.

Omdat het monumentale Woudagemaal een belangrijke praktische functie in de Friese waterhuishouding heeft, wordt het door een vaste technische ploeg bediend en onderhouden. De complete stoomploeg bestaat uit vijftien man. Dat zijn allemaal werknemers van het waterschap in Fryslân, Wetterskip Fryslân, de eigenaar van het stoomgemaal.

Industrieel verleden

De vier stoommachines zijn van het horizontale tandem-compoundtype. Hierin wordt de afgewerkte stoom uit de eerste cilinder – met hoge druk – gebruikt als voeding voor een tweede cilinder – met lagere druk – op dezelfde zuigerstang. De vier imposante machines zijn voorzien van grote vliegwielen en horizontaal liggende cilinders en zuigerstangen.

Techniek en stoom

De machines werken twee aan twee in tegengestelde richting op oververhitte stoom van 310 graden Celsius, bij 14 atmosfeer overdruk. In het ketelhuis naast het gemaal stonden ooit zes kolengestookte ketels, maar in 1955 werden deze vervangen door vier ketels, die in 1967 zijn omgebouwd voor de oliestook.

Onvervangbaar en uitzonderlijk

Het Woudagemaal staat vanaf 1998 op de lijst van het Werelderfgoed van de UNESCO.  Het Woudagemaal is opgenomen op de Werelderfgoedlijst omdat het een belangrijke fase in de strijd tegen het water markeert. Daarnaast waren de afmeting (dit is het grootste ooit gebouwde stoomgemaal) en unieke toepassing van de stoomkracht door de Nederlandse waterstaatkundigen redenen om dit machtige monument op de lijst op te nemen.

Het Woudagemaal in Lemmer staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst, maar is geen museum. Alles is echt en heeft een functie.

Adres

Gemaalweg 1a
8531 PS Lemmer

www.woudagemaal.nl
0514-561814